Leirón careto
É un roedor de tamaño mediano cuxa lonxitude, excluíndo a cola, oscila entre 10 e 17 cm. De complexión reboluda e cunha pelaxe contrastada que presenta unha coloración pardo-avermellada no lombo e branca na parte inferior. Na cabeza destacan dúas orellas prominentes e dúas características manchas negras que se espallan dende os seus grandes ollos cara atrás, a semellanza dun antiface, e que son a causa do seu nome. Mans con cinco longos dedos, que lle permiten rubir doadamente ás árbores.
Posúe ademais unha longa cola, cuxa lonxitude oscila entre 9 e 13,5 cm, rematada nun penacho de pelos máis longos, o cal pode desprenderse se é collido por un depredador e rexenerarse logo (aínda que non hai posibilidade de renovación do óso, como nas lagartas). Non presenta dimorfismo sexual, fóra das mamas (catro pares) que son visibles nas femias durante a etapa de lactación.
As distintas subespecies presentan distintos pesos, que oscilan de 50 gramos na menor delas, a 150 g na maior.
O lrirón adoita vivir uns tres anos, aínda que excepcionalmente pode acadar os sete.
Reprodución
Ao rematar o período de hibernación prodúcese o primeiro periodo de celo no que ten lugar o cortexo e a cópula, xusto antes do verán. A xestación dura aproximadamente de 21 a 23 días, sendo a primeira camada usualmente de 4 ó 5 leiróns.O segundo período de celo ten lugar desde mediados de xullo ata medidados de setembro, ou despois do periodo de estivación se o verán é moi seco. Esta segunda camada adoita ter un maior número de leiróns que poden oscilar entre 4 e 7.
O tempo de lactación dura entre 25 e 30 días, transcorridos estes días os pequenos completan por si sós a súa dieta no exterior. O seu crecemento culmina entre os 93 e 146 días, interrompendo o seu crecemento a segunda camada polo letargo do inverno[1].
Hábitat
O lirón vive xeralmente en zonas boscosas típicas da Península Ibérica, rochedos e ata contrucións humanas, tanto na vertente Atlántica como na Mediterránea, polo que pode atoparse tanto en bosques de coníferas como caducifolios, debesas e enciñais, etc. É posible atopar exemplares a gran altitude sobre o nivel do mar, por riba dos 2.500 metros.Distribución
É unha especie que está presente en toda Europa, agás nas illas Británicas e a península de Escandinavia. Pódese atopar nos Urais e o Norte de Africa.Alimentación e costumes
É unha especie nocturna, aínda que durante o período de apareamiento aproveita as últimas horas do día. É un mamífero eminentemente adaptado á inxesta de vexetais, cunha dentición dotada de moas e uns incisivos adecuados. A súa dieta abarca cereais, froitos secos, baias pero tamén desenvolveu unha faceta depredadora e inclúe na súa dieta pequenos invertebrados como caracois, cempés, formigas, saltóns e arácnidos. Excepcionalmente pode comer pitos de aves, anfibios, réptiles, ovos ou ata crías doutros roedores.Ao final do verán e comezo do outono, previamente á hibernación, a súa dieta pasa a compoñerse case exclusivamente de froitos secos, que lle permiten acumular graxas para pasar todo o inverno en estado de letargo. Tamén hai que considerar, polos restos de coellos achados en contidos do seu estómago, que é capaz de predar sobre coellos e lebres de pequeno tamaño.
En catividade comprobouse que captura con suma facilidade ratos de campo e ata pegas. En estado salvaxe tamén pode atacar a esta especie, que na noite se presenta sumamente vulnerable, así como os seus ovos e pitos. Estes ataques poden ir dirixidos ademais de para procurarse o sustento para poder apropiarse do niño que empregará para a súa propia reprodución [2].
Subespecies
Son varias as subespecies catalogadas de leirón careto, catro das cales se distribúen na Península Ibérica e illas adxacentes:- E. q. dichrurus, presente en Sicilia.
- E. q. gymnesicus, propio das illas Baleares de Mallorca e Menorca.
- E. q. liparensis, de Lipari, pequena illa preto de Sicilia.
- E. q. lusitanicus, atópase no suroeste da Península Ibérica, de ton avermelado.
- E. q. quercinus, presente no resto da Península Ibérica, ten unha tonalidade máis escura e de menor tamaño.
- E. q. ophiusae, que vive en Formentera, co maior tamaño das catro subespecies españolas.
- E. q. pallidus, que se distribúe pola Península Itálica e Sicilia.
- E. q. sardus, propio de Sardeña e Córsega.
A subespecie E. q. ophiusae está catalogada como rara e de especial atención dado o reducido da súa área de distribución.
Bibliografía
- Galipedia, de onde foi extraída esta información: http://gl.wikipedia.org/wiki/Leir%C3%B3n_careto
- A foto que acompaña o artigo corresponde a un cadáver dun Leirón careto atopado atropelado no Monte Pindo por Pepe Domínguez e Xilberto Caamaño e que nos permitiu confirmar a presenza da especie.
- Libro Rojo de mamíferos terrestres de España: http://www.magrama.gob.es/es/biodiversidad/temas/inventarios-nacionales/97_roden_tcm7-22067.pdf
- IUCN Red List of Threatened Species
- Revista Natura nº 37, Abril de 1986.
- Sierradebaza.org: http://www.sierradebaza.org/Fichas_fauna/05_02_liron/liron_careto.htm